Published on

Swift Operatorlari

Authors

Operatorlar — bu o‘zgaruvchilar va qiymatlar ustida amal bajaradigan maxsus belgilar.
Masalan:

print(5 + 6)   // 11

Bu yerda + operatori 5 va 6 sonlarini qo‘shadi.

Operatorlari turlari

Quyidagi operatorlar bilan tanishasiz:

  • Arithmetic (arifmetik) operatorlar
  • Assignment (tayinlash) operatorlari
  • Comparison (taqqoslash) operatorlari
  • Logical (mantiqiy) operatorlar
  • Bitwise (bit bo‘yicha) operatorlar
  • Boshqa operatorlar

1. Arithmetic operatorlari

Arifmetik operatorlar matematik amallarni bajaradi: qo‘shish, ayirish, ko‘paytirish, bo‘lish va h.k.

Misol:

var sub = 10 - 5 // 5

Bu yerda - operatori 10 dan 5 ni ayiryapti.

Arifmetik operatorlar:

  • + qo‘shish
  • - ayirish
  • * ko‘paytirish
  • / bo‘lish
  • % qoldiq olish (modulo)

Misol:

var a = 7
var b = 2

print(a + b)
print(a - b)
print(a * b)

Natija:

9
5
14

/ Bo‘lish operatori

Agar ikki son butun bo‘lsa, faqat butun qism olinadi:

7 / 2 = 3

Agar sonlar float bo‘lsa, to‘liq natija chiqadi:

7.0 / 3.0 = 2.333

% Modulo operatori

Qoldiqni qaytaradi:

print(9 % 4)   // 1

% faqat butun sonlar bilan ishlaydi.

2. Assignment operatorlari

Tayinlash operatorlari o‘zgaruvchiga qiymat beradi.

Misol:

var x = 5

Bu yerda = operatori 5 qiymatini x ga berdi.

Boshqa tayinlash operatorlari:

  • = oddiy tayinlash
  • += qo‘shib tayinlash (a = a + 1)
  • -= ayirib tayinlash
  • *= ko‘paytirib tayinlash
  • /= bo‘lib tayinlash
  • %= qoldiq bilan tayinlash

Misol:

var a = 10
var b = 5

a += b   // a = a + b

print(a)

Natija:

15

3. Comparison operatorlari

Taqqoslash operatorlari ikki qiymatni solishtiradi va true yoki false qaytaradi.

Misol:

var a = 5, b = 2
print(a > b)    // true

Taqqoslash operatorlari:

  • == teng
  • != teng emas
  • > katta
  • < kichik
  • >= katta yoki teng
  • <= kichik yoki teng

Misol:

var a = 5, b = 2

print(a == b)
print(a != b)
print(a > b)
print(a < b)
print(a >= b)
print(a <= b)

Natija:

false
true
true
false
true
false

4. Logic operatorlar

Mantiqiy operatorlar ifodaning haqiqatini tekshiradi (true / false).

Misol:

var a = 5, b = 6
print((a > 2) && (b >= 6))   // true

Logical operatorlar:

  • && AND – ikkala shart ham true bo‘lsa
  • || OR – kamida bittasi true bo‘lsa
  • ! NOT – qiymatni teskarisiga o‘giradi

Misol:

print(true && true)
print(true && false)

print(true || false)

print(!true)

Natija:

true
false
true
false

5. Bitwise operatorlari

Bitwise operatorlar sonlarning bitlari bilan ishlaydi.

  • & AND
  • | OR
  • ^ XOR
  • ~ 1's complement
  • << chapga surish
  • >> o‘ngga surish

Bu operatorlar kundalik dasturlashda kam ishlatiladi.

6. Boshqa Swift operatorlari

Ternary operator (? :)

Shartga qarab qiymat qaytaradi:

(5 > 2) ? "Success" : "Error"

Nil-Coalescing operator (??)

Optional bo‘sh bo‘lsa, default qiymat qaytaradi:

number ?? 5

Range operator (...)

Oraliq yaratadi:

1...3   // 1,2,3